مواد و روشها
مواد و روشها
خلیج چابهار با بریدگی طبیعی و استثنایی خود، بزرگترین خلیج ایران در حاشیه سواحل دریای عمان بوده و درمنتهی الیه جنوب شرقی کشور جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. این خلیج نزدیکترین آبراه به اقیانوس هند است (شکل1).
شکل1-دریای عمان و موقعیت خلیج چابهار در جنوب شرقی ایران
این مطالعه در بخش شرقی خلیج که بدلیل وجود بندر چابهار دارای بیشترین تأثیر انسانی بر اکوسیستم منطقه میباشد انجام شده است. نمونه برداری از خیارهای دریایی به کمک یک غواص علمی با آشنایی کامل به منطقه و دارای تجربه در بررسی های علمی زیر دریا انجام گرفت. به این ترتیب 4 منطقه که با توجه به گشتهای مقدماتی بیشترین احتمال حضور خیارهای دریایی وجود داشت انتخاب شد. این مناطق عبارتند از اسکله شهید بهشتی ، هتل دریایی ، اسکله شهید کلانتری و اسکله سپاه (شکل2). فاصله زمینی اسکله شهید بهشتی و سپاه بالغ بر 8 کیلومتر می باشد. در هر منطقه 4 کوادرات هر یک به مساحت 200 متر مربع در منطقه زیر جزر و مدی مورد بررسی قرار گرفت. موقعیت هر یک از کوادراتها به کمک GPS قابل حمل ثبت شده است (جدول1).
عملیات نمونه برداری به مدت یک سال در پانزدهم ماههای تیر،مرداد، شهریور، آبان، بهمن و اردیبهشت انجام گرفت. بستر مناطق مورد مطالعه به روش غواصی مستطیل مورد بررسی قرار گرفت. در این روش فاصله بین خطوط را شفافیت آب تعیین میکند. حرکت و جهت یابی با کمک قطب نما صورت گرفت. هر یک از 4 کوادراتِ یک ایستگاه، به ابعاد 20×10 متر مربع، بطور کامل جستجو و کلیه خیارهای دریایی موجود در آن شمارش و شناسایی شده اند. با در نظر گرفتن 16 کوادرات در هر نوبت نمونه برداری، کل مساحت مورد بررسی بالغ بر 3200 متر مربع بوده است. از خیارهای دریایی و محیط پیرامون آنها عکسبرداری شد. به این منظور از یک دستگاه دوربین عکاسی زیر آبی مدل نیکونوس آر اس و دور بین دیجیتال مدل کانن پاورشات اِی620 دارای پوشش ضد آب استفاده گردید. علاوه بر عکس در هر منطقه از بستر دریا فیلم تهیه گردید.
با توجه به اینکه اگر به موجود استرس وارد شود، تغیر طول میدهد، اندازه گیری طول این جانور در زیر آب توسط غواص انجام شد.اطلاعات بروی اسلیت های ضد آب مخصوص ثبت و سپس به فرم های از پیش تعیین شده انتقال داده شدند.
جهت توزین خیاران دریایی نمونه ها در پلاستیک های زیپ دار به سطح انتقال داده شدند. پس از توزین اولیه، توسط ترازوی دیجیتال قابل حمل بر روی قایق، خیارها را از پلاستیک ها جدا کرده و محتویات پلاستیک مجددا وزن میشود. بدین ترتیب با کسر وزن آب از وزن نمونه میتوان وزن خیار دریایی را بدست آورد. اطلاعات در فرم های ویژه ثبت گردید. در این آبزی ابتدا با استفاده از کلید شناسایی در دسترس (James, 2001; KerrandKim, 2001) افراد در محل زندگی خود تا حد امکان شناسایی و برای اطمینان از این امر، از هر گونة احتمالی، بر حسب فراوانی، چند فرد به آزمایشگاه منتقل شدند. در آزمایشگاه شناسایی از طریق استخراج استخوانچه های پوستی و عکسبرداری توسط میکروسکپ دوربین دار انجام گرفت. به این ترتیب شناسایی خیار دریایی تنها مورفولوژیک نبوده و از دقت بالایی برخوردار است (Hickman, 1998).
