مقدمه
خیارهای دریایی از اجزای مهم زنجیره غذایی در اکوسیستم های معتدل و آبسنگهای مرجانی بوده و نقش مهمی بعنوان پوده خوار و یا معلق خوار ایفا میکنند. آنها سبب بهم زدن و مخلوط کردن رسوبات گردیده و ضمن تسریع باز چرخه مواد پودهای، باعث نفوذ اکسیژن در رسوبات میشوند. تخم، لارو و نوزاد آنها نیز منبع غذایی مهمی برای سایر جانوران دریازی میباشد(Bruckneretal., 2003). اکثر گونه ها در منطقه بین جزر و مدی زندگی میکنند، اما تعداد کمی نیز در اعماق اقیانوسها بسر میبرند (Smirnovetal., 2000). طول آنها از چند میلیمتر تا بیش از دو متر متغیر بوده و رنگهای متنوعی دارند. در حال حاضر 1400 گونه خیار دریایی در آبهای سراسر جهان شناسایی و گزارش شده است. خیاران دریایی را در جنوب شرق آسیا ترپانگ و در فرانسه بچ دومغ گویند. تاریخچه مصرف آن توسط چینی ها بویژه ساکنین نواحی ساحلی به سالهای 1644-1368 قبل از میلاد بر میگردد. از آن زمان چینی ها خیار دریایی را بعنوان غذا و دارو مصرف میکنند. همچنین از برخی گونه ها برای تغذیه اردک ها استفاده میشود (Chena, 2003). خیار دریایی بعنوان یک پالاینده طبیعی بستر را از آلودگیهازدوده و اکوسیستم را تمیز میکند.غذای این جانوران باقیمانده مواد آلی و یا موجودات ریز دریایی است که توسط تنتاکل ها به داخل دهان رانده میشود. برخی خیارهای دریایی نقب میزنند یا مخفی میشوند وتنتاکل هایشان را برای جذب مواد غذایی گسترده میکنند(CastroandHuber, 2005).طیف گستردهای از منابع غذایی از قبیل جلبکهای رشتهای سبز-آبی، جلبکهای قرمز، میکروارگانیسمهای زنده، خرده های مرجانی، دیاتومه ها و فورامینیفرها در رژیم غذایی خیارهای دریایی مشاهده میشود(BandaranayakeandDesRocher,1999).در یک بررسی مشخص شده است که جلبکهای میکروسکپی روی آبسنگهای مرجانی از حضور خیارهای دریایی سود میبرند هر چند که خود بخشی از غذای این جانوران را تشکیل میدهند (Uthicke, 2001). خیارهای دریایی پوده خوار علاوه بر آشفتگی (تلاطم) زیستی بستر نقش مهمی در بازچرخه آبسنگهای مرجانی دارند. بیشتر مواد آلی که همراه رسوبات دریافت میکنند نسبتاً مقاوم بوده فقط توسط باکتریهای موجود در لوله گوارش آنها قابل هضم میباشد. بنابراین پوده خواران به این باکتریها وابسته بوده و تجزیه پس مانده های گیاهی و جانوری را سرعت میبخشند. انرژی استخراج شده برای حیات آنها و مواد دفعی میتواند بعنوان کود توسط علف های دریایی جذب شود (Bakus, 1973).
نخستین گزارش از خیارهای دریایی خلیج فارس در 1940 منتشر شده است. در این گزارش و گزارشاتی که قبل از آن در خصوص دیگر خارپوستان منطقه انتشار یافته بود، قسمت شرقی خلیج فارس بدلیل دارا بودن شرایط محیطی مطلوب تر فون غنیتری از قسمتهای غربی و جنوبی داشته است. نخستسن گزارش از آبهای کم عمق قسمت غربی خلیج فارس در 1949 منتشر شد. در 1971 در تحقیقی پیرامون خارپوستان نواحی کم عمق اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام تعدادی گونه به گونه های شناخته شده قبلی افزوده شد. در 1977 در خلال تحقیقات گسترده ای که روی موجودات دریایی سواحل عربستان در خلیج فارس انجام گرفت به حضور تعداد زیادی از گونه های خارپوست اشاره شد. در تازه ترین گزارشات از بررسی آبهای کم عمق ساحل ابوظبی در سال 2005، 18 گونه خارپوست گزارش شده است (Grandcourt, 2006).